| PÔETAWEBS | "Tsy
azo adika na alain-tahaka raha tsy mahazo lalana avy amin'ny Pôetawebs
fa voararan'ny lalàna 94-036 ny 18 septambra 1995 mikasika ny zon'ny
mpamorona sy ny mpanakanto" 15 martsa 2021 |
||
 |
Ny pôeta raha miteny dia mampita izay mba reny sady saininy ombieny amin'ny gadona avo lenta mampitony hetaheta : bitsik'ivan'ny pôeta. T.Ràja
|
 |
|
 |
Fantaro
i...
JASMINA RATSIMISETA (1890 - 1946) Poeta, Mpanoratra, mpanao gazety — Fandalinan'i Tsikimilamina Rakotomavo — Hoy i J. Ratsimiseta tao amin’ny
Telegrafy lah 213 ny 28 desambra 1928 raha nilaza ny tsiahy tokony
hataon’ny taranaka mifandimby : "Raha lasa aho hoy aho, inona kosa no
mba firesaky ny Malagasy namako ahy". Nanafatra ihany koa izy ka nanao
hoe : "… Raha mbola velona kosa izaho sy ianao, dia mifanaova dina, mifanorena vato, mifampiantsoa voady ka mifaneke hifankatia sy hifanasoa". |
Teraka ny taona 1890 i Jasmina Ratsimiseta. Jasmina Ratsimiseta sy Bergelin Ratsimiseta no natera-dRatefiarivony sy Razafindrasoa ray aman-dreniny. Ratsimiseta anadahin-dreniny izay mpitsara anefa no nitaiza azy. Nanambady an-dRavaoarivony izy saingy tsy niteraka izy ireo. Maty ny taona 1946 i Jasmina Ratsimiseta ary milevina ao Ambanidia. |
|
 |
|
| Ny rahalahin'i Jasmina : Bergelin
Ratsimiseta sy ny vadiny |
|
Tahaka ny anarana atolotry ny ray aman-dreny amin-janaka dia misy heviny mafonja ihany koa ny anaran’ity pôeta ity. Ny Jasmina dia karazan-kazo mani-pofona izay manintona orona ny mpandalo. Olona miavaka sy mahaliana ny maro eo amin’ny sehatra maro irotsahany no iheverana izany fiantso izany. Matoanteny maneho toetran’olona miavonavona sy mianjonanjona kosa ny misetatseta. Rehefa dinihina dia mifanohi-kevitra amin’izany ny Ratsimiseta izay sokajin’olona misariaka ary tia mifandray amin’ny mpiara-belona aminy. |
|
| Jasmina
Ratsimiseta, taranak'Andriamidarohasina |
|
Taranaka
fahefatra amin’ny terak’Andriamidarohasina Mpanozon-doha tamin’ny
andron’Andrianampoinimerina i Jasmina Ratsimiseta. Teny
Ambohitrandriana, vohitra kely 1.5km miala an'Ambatolampikely
(Lalampirenena faharoa) no niorenan’ny tanàna
nonenan’Andriamidarohasina. Hita ao avokoa na ny hadivory anankiroa na
ny vohitra misy ny fasana ary ireo trano haolo manamarika an'iny
faritra iny.
Manana ny tantarany eto amin'ny firenena io faritra io satria eo ambany andrefan'Ambohitrandriana no ahitana ny dobon-dRavololona (A. GYRE, 2013), sy ny tanànan'Ankadindravololona1, azo lazaina ho niandohan'ny fanenjehana mavaivay natao ny Kristianina. Niova ho Kristianina Ravololona izay tsy iza fa renin-dRanavalona I. Novonoin-dRanavalona I izy noho izay fiovam-pinoana izay. Mbola Ankadindravololona ihany koa no manelanelana an'i Ambohitrandriana amin'Ambatomanoina, nipoiran-dRanavalona I, Radama II, Rasoherina ary Ranavalona II2. |
 |
 |
| Ambohitrandriana araka ny nahitana azy tao
amin'ny Google Maps |
Ambohitrandriana
taty aoriana; "rindrina sisa mijoro" |
Rehefa misy fitarainana voarain’Andrianampoinimerina dia nankeny an-toerana voalaza teo hatrany izy. Andriamidarohasina mantsy no manao ny fitsarana farany mialoha ny hampisotroana tangena ilay olona izay heverina fa ahiahiana tamin’ny tranga iray. Voafaritra tamin’izany fa i Hagamainty no mpanolo-tsaina fa Andriamidarohasina kosa no mpandamina ny raharaham-panjakana. Niteraka 4 Andriamidarohasina ka nomen’Andrianampoinimerina vohitra teto Iarivo avokoa. Ireto avy izy ireo sy ny toerana natolotra azy. - RAZAKA ANDRIAMIDAROHASINA tao andrefan-drova; Ambanidia - RARIVO tao Manakambahiny, Ambatoroka - ANDRIAMAROSAIKA tao Faravohitra - ANDRIANTSIVITA tao Anjohy, Ambatomainty |
|
 |
 |
| Ny trano nipetrahan'i Jasmina Ratsimiseta
ao Ambanidia |
Ny fasam-pianakaviana ao Ambanidia |
Fanampin’ireo anefa dia mbola nomena an’Ambohimena (Vohitra nomena; toerana misy ny Oniversiten’Ankatso) Andriamidarohasina. Nisy fasana teo amin’ilay faritry ny tendrombohitra tany aloha. Noho ny fanorenana ny Anjerimanontolo anefa dia nafindra teny Antsahameva ny fasana ka ahitana soratra hoe "ho an’ny taranaka Rainitsimiseta, Rarivo, Andriamarosaika, Andriantsivita". Ankoatra izany dia toerana ahitana ny fasan-drazana ao Ambohitrandriana sy Ambanidia. Marihina fa RAZAKA ANDRIAMIDAROHASINA na Rainitsimiseta no niteraka an-dRatsimiseta izay nipoiran’i Jasmina Ratsimiseta. |
|
| Jasmina
Ratsimiseta, sahy |
| Anisan’ireo mpianatra
nanovo fahalalana voalohany tao amin’ny sekoly Le Myre de Vilers i
Jasmina Ratsimiseta raha mbola tao Anatirova izany. Nandray anjara tamin’ny raharaha V.V.S. i Jasmina Ratsimiseta ary voarohirohy ka nalefa sesitany tany Comores. Notoheriny tamin’ny fomba rehetra ny endriky ny fanjakazakana sy ny tsy rariny nataon’ny mpanjanaka. Na dia mafy aza ny fiainana tany an-tsesitany dia nataony toy ny tsy nisy izany noho ny toetrany tsy dia maka sarotra loatra. Ny tolona nataony tany an-tsesitany no nampiova ny rivotra niainan’ireo gadra politika tany Comores ka nahatonga ny fanajana kokoa ny zo maha olon’ny voafonja rehetra tany. Tafaraka tamin-dRamaholimihaso sy Rodlish izy tany an-tsesitany ary nifampidinika ny amin’ny hameloma-maso hatrany ny literatiora malagasy. Anisan’ny namalifaly ireo Malagasy tany an-tsesitany ihany koa izy tamin’ny alalan’ny vazivazy sy fomba firesaka manintona avy hatrany. |
| Jasmina Ratsimiseta, mahaleo tena |
Tonian’ny fanoratana tao amin’ny Tanamasoandro izy tamin'ny 1930 ary Tonian-dahatsoratra, niaraka tamin’i Ny Avana Ramanantoanina tao amin’ny Gazety Fehizoro. Tompon’ny gazety Telegrafy izy ary navelan’ny mpitondra tamin’izany nivoaka io gazety io satria naneho fa "gazetin’ny fahendrena, hanondrotra ny Malagasy eo ambany elatr’i Frantsa reny malala". Tetika ihany izany anefa mba hahafahan’ny gazety mivoaka an-kalalahana. Nandritra izany dia sady mpitantana izy no niandraikitra ny fanoratana. |
 |
| Ny endriky ny gazety Telegrafy tamin'izany
fotoana izany. Jasmin Ratsimiseta, "Directeur" |
Ny 1938-1940 dia Mpisolovava tany Toamasina izy. Noho ny fahasahiany dia nikoizan’ny mpisolo vava vahiny izy tamin’izany ary natahorana fatratra ny nifanandrina taminy. Voamarina aza fa vitany mihitsy ny namono ireo vazaha frantsay teo am-pidirana ny efitrano Ritz sy Rex tamin’izany vanimpotoana izany. Nifototra tamin’ny fanaovan-gazety sy fanoratana ny lehilahy nony tafaverina avy any an-tsesitany. Ankoatra ireo gazety izay niandraiketany dia tsy vitsy ireo nandraisany anjara toy ny Fitarikandro, Mifoha i Madagasikara, Masoandro, Mpanoro lalana, Tanamasoandro. |
| Jasmina
Ratsimiseta, mpamorona |
|
| Amin’ny
maha mpamorona an’i Jasmina Ratsimiseta dia misalotra solon’anarana
maro izy ary ampiasainy arakaraka ny lahatsoratra voiziny sy ny
fironana ilafihany. Ireto avy izany : |
|
| - - - |
EMILIE
P no isalorany rehefa manoratra tononkalom-pitiavana mampiseho fo mbola
tia TREZAN no Sonia apetrany amin'ny lahatsoratra mampalahelo Fantomas no anarana entiny amin'ny asa soratra maneho ny aloky ny fasana PALAMEDA no Sonia apetrany rehefa manoratra sombintantara mikasika ny tontolon'ny fanambadiana |
| Ankoatra
ireo : LISE, BELZEBOBA, FANTOMAS, KINTANA, RENTGEN, RAKOTOBELOHA Maro ireo asa soratra noforoniny toy ny tononkalo. Nampalaza azy indrindra ny hoe "rehefa maty aho" izay miseho amin’ny endrika roa araka ny tahiry izay nakana azy. Ankoatra izany ny sombin-tantara toy ny "Lo irery" sy ny "Ramatoa", tantara foronina toy ny "anatin’ny haizina", "ny adidy"; ny tantara filalao an-dampihazo na tantara tsangana "izay mananda no resy". Fanampin’ireo dia maro ireo tonon-kira noforonin'i Jasmina Ratsimiseta nohiraina tamin'ny tantara tsangana. Ireto avy izany3: |
|
| - "Valala vao norantovina" - "Aiza ny tany tsy diavim-pitia" izay nohiraina tamin’ny tantara "Sangy mahery" - "Ny mamonjely gasy", nohiraina tao amin’ny tantara "Izay mananda no resy" - "Asakasak'izay tsy mitandrina" - "Io fitiavana io" nohiraina tao amin’ny tantara "Izay mananda no resy" - "Vita izay ny fitsarana", nohiraina tao amin’ny tantara "Izay mananda no resy" - "Miarak'ory miara-paly", nohiraina tao amin’ny tantara "Izay mananda no resy" - "Mivelara ry raozy", nohiraina tao amin’ny tantara "Dobla efatra" - "Voalefona ny foko" nohiraina tao amin’ny tantara "Hanavotako an'i dada" - "Ry zaza malala" nohiraina tao amin’ny tantara "Sarobidy" - "Ny fahoriam-pitia", nohiraina tamin’ny tantara "Kalokalo" |
|
 |
| Ny Tropy
Jeannette, araka ny fitanisan'ny Takelaka Notsongaina (Tak 73)
ireo anarana amin'ny sary (sarin'ny Arsiva nasionaly, nindramina
tamin'ny Musée de la Photo Madagascar). Mitsangana miankavanana : Andrianary Ratianarivo, Rajaonarivony Fréderic, Ranaivoson, Gasy d'Iarivo, Rasamimanana, Georges Mipetraka miankavanana : Gabriel Rakotomalala, Ratsimiseta Jasmin, Razanoela, Jeannette, Raketamanga |
| Jasmina
Ratsimiseta, mamosaka |
| Maro
ireo hevitra hita taratra sy hafatra miampita ao amin’ny kalon’i
Jasmina Ratsimiseta. Tsy misalasala ny pôeta mamosaka izay mahatery ny
aty fo sy fanahy hiako any ny mpankafy ny kalony. Tsikaritra
tamin’izany fa zava-dehibe ny fampanjakana ny fitiavana. Ny fananana
fandeferana no anisan’ny singa mampiorim-paka izany fitiavana izany. Koa na eo aza ireo ady sy fifanolanana eo amin’ny olon-droa dia ilaina ny fananana izany fahendrena izany. Ilaina ihany koa ny fijerena ny lafitsaran’ilay olona tiavina mba hampilamina ny fihetseham-po. Rehefa manjaka izany dia misy hatrany ny fiombonana eo amin’ny roa tonta. "Ny lalako maizina,
rakotra tsilo
Tsy ilaozako akory, fa arahiko mora Satria fandeferana re no fanilo Ka hoy ny fanahy sy sy saiko mizora" Ny lasa,Telegrafy n° 354, 26 juillet 1932 Zava-dehibe ny famonoana eritreritra tsy hanaiky ho resin’ny ratram-po mety hanavesatra ny fo rehefa tafara-dalana. Tsy mitovy ny fomba fijery sy fihevitra hany ka mety hifanipaka ny eritreritra. Vahaolana mendrika indrindra iatrehana izany ny fitoniana sy fananana fiainam-pifaliana. "Ny raho-manjombona
hitako androany
Dia asaiko resen’ny masoandro omaly Ny masoko feno, ka sendra tomany Dia iniako fafana, tereko hifaly" Ny lasa,Telegrafy n° 354, 26 juillet 1932 Hita taratra ny fahadisoam-panantenana noho ny tsy fahalavorarian’ny fifandraisana izay nokasaina mba hateza. Samy manana ny fomba nanabeazana azy ny tsirairay hany ka hita miharihary ny fahasamihafana rehefa injay miara-monina ao an-tokantrano. Teny manindrona, fihetsika tsy voahevitra izay mety hiteraka ratra anaty no mazàna re sy hita ao anatin’izany. Eo anatrehan’izany no hisian’ny fandaozana tampoka noho ny tsy fahazakana izay zava-mitranga. "Nataoko ho
tanan’ny mpanafosafo
Ka hay lefom-pohy nandratra ny foko Ny rano tokoa no nivadika ho afo Matoa izany tsiky nanjary toloko" Ny Telegrafy n° 215 , 8 janvier 1929 Voarakitra an-kalo ny aloky ny fasana sy ny fahafatesana izay maneho fa toy ny mpivahiny eto an-tany ny olombelona ary ilaina ny fiomanana ny amin’izany. Toa tsinjo sy mihelohelo amin’ny alalan’ny nofy sahady ny tranga hiseho ao aoriana ka ambara amin’ny besinimaro. "Voavakiko, hono,
ny soratr’anarany ;
Fasa-mangina, fonenana soa Tsy manana fetra, tsy manana farany Mandrakizay tsy hiova tokoa" Ny Telgrafy,n° 354,26 juillet 1932 Ambaran’i J.Ratsimiseta fa na inona na inona endrika nisehoan’ireo tranga nolalovana tany aloha dia tsy tokony hanana ahiahy na na tebiteby ny tsirairay. Ny zava-dehibe dia ny fametrahana ny fahatsiarovana tsara hipetraka ho tantara tsy fanadino fa tsy handaniana fotoana hamaliana faty izay ratsy niseho akory. "Tsy
asiam-panenenana akory ny lasa
Tsy asiana alahelo ny zavatra vita Fa hoatra ny lamba niaraha-nanasa Tahaka ny rano niarahana nita " Ny lasa,Telegrafy n° 354, 26 juillet 1932 |
| Nofiko hono ! Ity toerana ity tany be ranomaso Tsy maintsy tomany ny miaina rehetra Mitondra mangidy sy anaovany ankaso Ampidirany sento sy asainy mitsetra (…) Kinanjo nanonofy aho alina iray Fa toa misy toerana roa izay voavoatra Tsy azom-pitserana mandrakizay Dia ny kibon’Ineny sy Ifasana an-koatra (…) Dia ny kibon’Ineny no hitako aloha Ka tany aho hono, dia volana folo Natory sy miadana tsy misy mpamoha Nipetraka foana isan’andro tontolo Ny masoko, hono, dia mbola nikatona Sady ny vavako tsy mba miteny Kanefa ny ilaiko dia tamy nanatona Vokatra ho azy fa misy an’Ineny Ny tongotro, hono, tsy mbola namindra, Ny tanako koa tsy mbola nandray Ary izao no dia tena tadidiko indrindra Tsy nisy alahelo tamin’izay ! Fa satria any, hono, tsy idiran-tomany Ka tsy azo isentoana indray maka akory Nandritra ny volana nisy ahy tany Tsy fantatro, hono, izay zava-mahory |
 |
| Dia tapitra, hono ny anjara fotoako Nivoaka aho, hono, fa tonga ny fetra Ka ny alina sy andro no teo anoloako Nipaoka ahy tsy mba namela hitoetra Nindaosiny, hono, ny tenako re Mba hamaky ny fiainana ambany masoandro Namindra tanatin’ny setroka be, Ka namoa-dranomaso isan’andro isan’andro Mandritra ny taona izay nahavelomako Zavatra roa mba haiko natao Mitomany ny hoavy mbola any alohako Sady manenina ny efa nandao ! Ny maraina aho, hono, dia be faniriana Ny antoandro aho, hono, dia maro tadiavina Nony hariva dia be fahoriana Mitady hifody amin’ny efa nodiavina Roso ny dia ka toa nofiko indray Fa nandeha nahitsy, nijonjona ihany Namantana ho amin’ny lavaka iray Zay nomanina ho ahy any ambanin’ny tany Voavakiko, hono, ny soratr’anarany "Fasa-mangina, fonenana soa Tsy mba manana fetra na manana farany Mandrakizay tsy mba hiova tokoa". |
Any mitovy ny hendry sy ny
adala
Any tsy misy izay tiana sy hala Any tsy diavin’ny fiavonavonana Any tsy onenan’ny fialonana Any no toerana fara fodiana Any no marina samy itoviana Any tsy misy ho ambany sy ambony Any tsy misy tsy tiana intsony Any ny vola dia zava-tsy ilaina Tsy hisy mahantra mba re mitaraina Any no tany tsy idiran’ny ady Ny feo mifanditra dia zavatra fady Any tsy hisy mahory ny tena Any tsy misy mosara ho lena Any tsy misy izay kibo ho noana Any tsy itoeram-pisentosentoana ! Voavakiko, hono, ny soratr’anarany Fasa-mangina, fonenana soa ; Tsy manana fetra, tsy manana farany Mandrakizay tsy hiova tokoa ! Gazetim-panjakana fevrier 1915 |
Rehefa maty aho |
Rehefa maty aho |
| (Nohirain'ny tarika Mahaleo sy Feo
Gasy) Raha ho avy Ralala ny taona hodiako Ho ambanin’ny tany tsindrian-drangolahy Ka ny vato manjary kidoro hatoriako, Dia izao no zavatra mba ataovinao ahy Voleo voninkazo eo ambonin’ny lohako Fotsy sy Mavo ary Manga sy Mena Ka avela haniry eo mandra-pifohako Mba hanofisako ilay Fanekena Ny fotsy ho marik’ilay fahadiovana Fotsy madio fa tsy azo lotoina Natao orim-baton’ilay nifanaovana Ho sarotra velona tsy azo vonoina ! Ho vavolombelona manaporofo Fa misy fitiavana iray sy maningana Fitiavana marina tsy miova na miofo Hijoro mihitsy tsy hety ho voafingana ! Ny endriny Mavo, ny fofony manitra Dia fivavahana ataoko any an-danitra Mba hitsinjovany anao tsy irery Hombany raha sendra tsy misy mpijery ! Ny manga ho marik’ilay fihafiana Niaraha-nitondra ny zava-mangidy Dia ny andro namoizana ‘zay fifaliana Niaraha-niaritra zava-tsy fidy ! ‘lay lamba manify niaraha-nitafy Aza hadinoina indrindra, tsy maintsy ampombaina Mba hahatsiarovako antsika nihafy Nahita ny sento nihatra aman’aina Ny "Mena" no taratry ny "Afo tsy maty" Mirehitra lava ao anatin’ny foko Dia ny Fitia, fitia tena anaty Fitia voakase sy mitomboka loko Ny fasako ataovy eo andrefan-tanàna Ka ataovy mikasika ny ila-kamory Ka soraty eo ny tenin’ny fanantenana "tsy maty aho akory fa mbola matory" Ny ilan’ny rano voleo volotara Ka jerijereo aza avela ho maina Dia tarafo ny rano sy jereo tsara Fa tsy miala eo aho raha tsy efa maraina Ka indray andro any raha toa mahatsiahy ‘lay roso any an-tany fiandrasam-bahiny ‘lay lasa ho "avelo" sy tonga fanahy Jereo eo any sarin’ny andro fahiny ! Tarafo ny rano fa ho hitanao ao Ny nakako voahirana indray maka izay Ka tsarovy ny teny nataoko aminao Raha manolotra anao ny sampahony iray Na dia maty aza ny tenako be Ka hiraraka an-tany ny ra ao am-po Ny fitiavako anao ka mipetraka anie Tsy miova, tsy akory, eny tsy mba ho lo ! Tsy ho aiza tsy akory fa mbola hitoetra Tomoetra aminao tsy mahazo mandao ; Hiaro anao tsy haratran’ny tsilon-draiketra Ny tsilon’ny senton’izao tany izao J. Ratsimiseta Sampan’oliva,tak 11-13 |
Raha ho avy ralala ny taona hodiako Ao ambanin’ny tany tsindrian-drangolahy Ka vato no tonga kidoro atoriako Dia izao no mba zavatra ataovinao ahy Voleo voninkazo eo an-dohan’ny lohako Fotsy sy mavo ary manga sy mena ; Ka avela haniry eo mandra-pifohako Mba hanofisako ‘lay fanekena Ny FOTSY ho marik’izay fahadiovana Misy aminao tsy mba azo lotoina Ho toy ny orim-baton ‘izay nifanaovana Soratra velona tsy azo vonoina Ho vavolombelona manaporofo Fa misy fitiavana iray tsy mirona Maharitra tsy mba halazo na hiofo Vao mainka mijoro raha misy midona Ny MENA ho mariky ny afo tsy maty Mirehitra lava ao anatin’ny foko Dia ny afom-pitia, ny fitia tena anaty Fitia voakase sy voatomboka loko… Ny sorany mavo ny fofony manitra Dia fivavahako anao tsy ho irery Sy hataka ataoko mipaka any an-danitra Sao hianao ory, tsy misy mpijery Ny manga, ho marik’ilay fahoriana Nanjo ahy fony vao hana-malala Niaraha-niaritra andiam-pijaliana Ny araby sy eson’ireo mpankahala Ny lamba manify niaraha-nitafy Aza ajanona koa fa tsy maintsy ampombaina Ho fahatsiarovako antsika nihafy Nitondra mangidy nihatra amin’aina Taretra ambolena, ho solon’ny hazo Niarahana niolaka fony nandositra Vavolombelona tsy mba malazo Ho maitso isan-taona, tsy ho azon’ny fositra Ny fasako ataovy eo andrefan-tanàna Ka ataovy mikasika ny ila-kamory ; Soraty eo ny tenin’ny fanantenana : TSY MATY AHO AKORY FA MBOLA MATORY ! Ny moron’ny rano, voleo volotara Ka jerijereo fa aza avela ho maina Tarafo eo aho, fa tsinjonao tsara Tsy miala eo aho raha tsy efa maraina Tazano ny rano, fa hitanao ao Ny nakako voahirana indray maka izay Ka tsarovy ny teny nataoko aminao, Raha nanolotra anao ny sampahony iray Na dia maty aza anie izany tenako be Ka hiraraka an-tany ny ra ao am-po Ny FITIAVAKO anao ka mipetraka anie Tsy mba maty tokoa, eny tsy mba ho lo ! J. Ratsimiseta Ny Telegrafy, n° 52, 15 marsa 1927 |
- - - - - - - - - - - |
_______________________________ Loharano nanovozan-kevitra Akademia malagasy, 2005, Rakibolana rakipahalalana, Antananarivo Gazetim-panjakana fevrier 1915 Gyre A., 2013. À la rencontre d'Ambohitrandriana. Tsikaritra ao amin'ny: http://agir.avec.madagascar.over-blog.com/article-histoire-a-la-rencontre-d-ambohitrandriana-121821231.html Lala-Rakotoson, 2003, Lovako T12, Antananarivo: Editions Ambozontany Mondemalgache. Jasmina Ratsimiseta. Tsikaritra ao amin'ny: http://mondemalgache.org/bins/teny2/ratsimisetajasmina Rabemolaly sy ny namany,1977, Fary Mamy, kilasy faharoa, Antananarivo: Edisiona salohy Raja T, 2020, Fantaro Ratsimba Georges. Tsikaritra ao amin'ny : http://poetawebs.e-monsite.com/pages/sorapiainana/page-85-1.html Rajaona.S ,1972, Takelaka Notsongaina, Fianarantsoa Telegrafy n° 354, 26 juillet 1932 Telegrafy lah 213 ny 28 Desambra 1928 Schmidhofer (collection). Les disques 78 tours. Tsikaritra ao amin'ny: https://www.avmm.org/disco/78.html |
| _________________ Ankasitrahana ireto taranaka voalaza anarana ireto tamin’ny resaka nifanaovana : - Falilalao Rajasinelina - Rasoamanana Jean De Dieu - Ratsimisetra Harison _________________ 1Gyre A., 2013. À la rencontre d'Ambohitrandriana. Ahitana fanazavana momba an'Ambohitrandriana sy Ankadindravololona 2Raja T (2020). Fantaro Ratsimba Georges. Nanehoana ny lanjan'ny tanànan'Ambohimanga sy Ambatomanoina, nosintonina tao amin'ny boky Tantara Ny Andriana. 3Schmidhofer (collection), ahitana ny lisitr'ireo kapila 78 tours |
|
Nandrindra ny takelaka : Toetra Ràja
|
©
Pôetawebs
|
Date de dernière mise à jour : 14/03/2021
