Gamtsoa
Heriarilala
Andriamamonjy - 15/12/2024
Gamtsoa
"O ry Ampitso mba
faingàna
Fa tsy andry ny hahitana
Izay lahatra sy fitondrana
Tsy ampiana, tsy analana
Tsy soloana tsy hovana
Tsy soloana tsy hovana
O ry ampitsoko ô faingàna."
Iza marina izy ?
RAMANANTSOA, teraka tao Anjeva ny 13 marsa 1921 ary nody mandry teo amin’ny faha-76 taonany tamin’ny 14 aogositra 1997. Ramanantoanina sy Rasoavololona no ray sy reny niteraka azy. Rasoanirina Odette Albertine no vadiny izay niterahany iraika ambin’ny folo mianadahy. Ravololomanantsoa Julia (Lily) no vavimatoany. Mpiasam-panjakana i Gamtsoa, mpitendry milina fanoratana sy mpitantsoratry ny Ben’ny Tanàna tao amin’ny Kaominina Antananarivo tamin’ny fotoana androny araka ny nambaran’ny zanany, mpitana taokaonty izy. Nahavita ny fianarany momba ny Steno-Dactylo-Comptabilité tao amin’ny Institut d’Enseignement Moderne izy tamin’ny taona 1940.
Fa tsy andry ny hahitana
Izay lahatra sy fitondrana
Tsy ampiana, tsy analana
Tsy soloana tsy hovana
Tsy soloana tsy hovana
O ry ampitsoko ô faingàna."
Iza marina izy ?
RAMANANTSOA, teraka tao Anjeva ny 13 marsa 1921 ary nody mandry teo amin’ny faha-76 taonany tamin’ny 14 aogositra 1997. Ramanantoanina sy Rasoavololona no ray sy reny niteraka azy. Rasoanirina Odette Albertine no vadiny izay niterahany iraika ambin’ny folo mianadahy. Ravololomanantsoa Julia (Lily) no vavimatoany. Mpiasam-panjakana i Gamtsoa, mpitendry milina fanoratana sy mpitantsoratry ny Ben’ny Tanàna tao amin’ny Kaominina Antananarivo tamin’ny fotoana androny araka ny nambaran’ny zanany, mpitana taokaonty izy. Nahavita ny fianarany momba ny Steno-Dactylo-Comptabilité tao amin’ny Institut d’Enseignement Moderne izy tamin’ny taona 1940.
1- Ramanantsoa na Gamtsoa
Ny anarana hoe
Ramanantsoa dia avy amin’ny mpanondro Ra- sy ny matoanteny hoe « Manana
» ary ny mpamari-toetra hoe « Soa ».
- Ny manana, araka ny Rakibolana Malagasy dia enti-milaza fa tompon-javatra iray izany hoe misy eo am-pelatanana, mety hifanohitra amin’ny mpamari-toetra ory na mahantra.
- Ny soa kosa dia midika hoe tsara sy mendrika raha ny fanazavan’ny rakibolana Rakipahalalana.
Ilay tompon’ny tsara sy ny mendrika izany no hevitry ny anarana hoe Ramanantsoa. Mba inona kosa no hevitry ny hoe Gamtsoa izay nataony solon’anarana ?
Raha ny fanazavan’ny Rakibolana Vitasoa dia ambaratongam-peo iray ôkitavy na rafi-peo imbalo miantoana no atao hoe "gamme" eo amin’ny sehatry ny mozika.
Mpamoron-kira izy, izany hoe ankoatra ny soratra dia iangaliany koa ny mozika. Io maha mpanao mozika azy io no nahatonga azy hisalotra ny hoe Gamtsoa. Avy amin’ny hoe « gamme » amin’ny mozika sy ny Tsoa eo amin’ny faran’ny anarany izay midika hoe « le bon accord » raha ny fanazavany.
Naneho ny asasorany tany amina sekoly, fiangonana, Tranompokonolona Isotry ary Tranompokonolona Analakely izy. Poeta mahiratra i Gamtsoa satria nahazo ny laharana faharoa tamin’ny fifaninanana nokarakarain’ny VONINAVOKO ny sangan’asany tamin’ny taona 1968.
Nahazo lalana tamin’ny Départementa misahana ny Laminasa sy ny Rafitra Manohana ny Fampianarana teo anivon'ny Ministeran'ny Fanabeazam-pirenena hanao seho tamina sekolim-panjakana EPP, CEG sy Lycée izy tamin’ny taona 1993-1995.
Tsy maty vonoina ny marina
Na atosika aza ka avarina
Ao an-davaka tsy azo fongarina
Amin’ny farany anefa tafarina
Ny marina tokana ihany
Tsy misy ambony sy ambany
Tsy manavaka na mba mijery
Izay osa na izay mahery
(…)
Tsy matahotra na mba mimalo
Ny marina tsy atakalo
Ka vidio- kajio- tadidio
Fa tsy very mandeha io marina io
(…)
- Ny manana, araka ny Rakibolana Malagasy dia enti-milaza fa tompon-javatra iray izany hoe misy eo am-pelatanana, mety hifanohitra amin’ny mpamari-toetra ory na mahantra.
- Ny soa kosa dia midika hoe tsara sy mendrika raha ny fanazavan’ny rakibolana Rakipahalalana.
Ilay tompon’ny tsara sy ny mendrika izany no hevitry ny anarana hoe Ramanantsoa. Mba inona kosa no hevitry ny hoe Gamtsoa izay nataony solon’anarana ?
Raha ny fanazavan’ny Rakibolana Vitasoa dia ambaratongam-peo iray ôkitavy na rafi-peo imbalo miantoana no atao hoe "gamme" eo amin’ny sehatry ny mozika.
Mpamoron-kira izy, izany hoe ankoatra ny soratra dia iangaliany koa ny mozika. Io maha mpanao mozika azy io no nahatonga azy hisalotra ny hoe Gamtsoa. Avy amin’ny hoe « gamme » amin’ny mozika sy ny Tsoa eo amin’ny faran’ny anarany izay midika hoe « le bon accord » raha ny fanazavany.
2- Mpanome hafaliana ny fiarahamonina sy ny ankohonany
Nambaran-dRamanantsoa Harline zanany vavy fa olona mahafinaritra, katsikana i Gamtsoa. Mahita fampihomehezana hatao foana hamoriana ny mpianakavy ary manana toetra mampihavana. Raim-pianakaviana tia mahandro sakafo izy. Ny fitiavany manome hafaliana ny mpiray vodirindrina taminy no nilalaovana tany am-piangonana ny tantara tsangana sy hira noforoniny isaky ny alahady tolaka andro.
3- Namoaka an-gazety sy niseho sehatra
Mpanoratra, poeta ary mpamoron-kira ny lehilahy. Mpikambana tao amin'ny Office Malagasy du Droit d'Auteur i Gamtsoa, laharana 4172 izy tamin'izany. Tsy mbola namoaka ny asasorany am-boky izy saingy efa namoaka azy ireny an-gazety kosa. Anisan’izany ny gazety Hita sy re, Le Courrier de Madagascar, Atrika, Midi Madagasikara ary Madagascar Matin.Naneho ny asasorany tany amina sekoly, fiangonana, Tranompokonolona Isotry ary Tranompokonolona Analakely izy. Poeta mahiratra i Gamtsoa satria nahazo ny laharana faharoa tamin’ny fifaninanana nokarakarain’ny VONINAVOKO ny sangan’asany tamin’ny taona 1968.
Nahazo lalana tamin’ny Départementa misahana ny Laminasa sy ny Rafitra Manohana ny Fampianarana teo anivon'ny Ministeran'ny Fanabeazam-pirenena hanao seho tamina sekolim-panjakana EPP, CEG sy Lycée izy tamin’ny taona 1993-1995.
4- Mivoy fahamarinana
Tsy maty vonoina ny marina
Na atosika aza ka avarina
Ao an-davaka tsy azo fongarina
Amin’ny farany anefa tafarina
Ny marina tokana ihany
Tsy misy ambony sy ambany
Tsy manavaka na mba mijery
Izay osa na izay mahery
(…)
Tsy matahotra na mba mimalo
Ny marina tsy atakalo
Ka vidio- kajio- tadidio
Fa tsy very mandeha io marina io
(…)
5- Ny ankehitriny
Enina amby roapolo taona izay no nody vovoka i Gamtsoa. Tsy dia fantatra loatra izy hatramin’izay. Tsy re laza loatra izy, angamba noho ny hamaroan’ny mpanakanto teto amintsika, ka tsy nahavitany nampahafantatra firy ny tenany. Ankehitriny anefa, nanomboka tamin’ny volana aogositra 2023 no nikofokofoka hamelo-maso azy i Magie Gam zafikeliny avy amin’ilay vavimatoany ary efa mihafantatra tsikelikely izy. Anisan’ny haino aman-jery efa nentina nampahafantatra azy ny Info Culture Media 104.8 FM, ny gazety Inona no Vaovao ?, ny Gazetiko, ny gazety boky No Comment, sns. Efa manomboka mahafantatra azy koa ireo mpikirakira Facebook noho ny fananganan’ny taranany ny pejy Gamtsoa Lova Mateza izay ahitana ny sariny sy zava-kantony rehetra.6- Ny hoaviny
Mbola tsy levona ny soratanany ary mahatsapa ny maha sarobidy azy ireny ireo taranany. Tsapany fa mila ampahafantarina ny asasoratry ny loharano nipoirany satria mahasoa ny taranaka malagasy mifandimby ireny ary rehareha ho an’ny fianakaviana. Araka izany dia mbola hanao hetsika fampirantiana sy fampahafantarana azy ireo taranany. Eny Anjeva, eny amin’ny toerana nahalatsahan’ny tavonin’ity poeta ity no hanaovana izany hetsika izany. Santatra am-bavarano anefa io, fa efa manangona ireo asasorany rehetra ka manambatra izany ho boky ireo taranaka ankehitriny. Noho izany, atsy aoriana kely dia mbola hisy ny famoahana boky ireo asasoratr’i Gamtsoa. Ary ny tena lehibe indrindra amin’ireo tetikasan’ny taranany dia ny fananganana ny tranombakoka na mozea mitahiry ny tantarany sy ny kantony rehetra. Eny amin’ny tanindrazany no hanaovana izany ary heverina fa ho tafatsangan’izy ireo ato anatin’ny telo taona.|
|
| Gazetiko, 22 aogositra 2023 |
|
|
| Diplaoma milaza ny
fianarana vitany |
|
|
| Milina fanoratany |
|
|
| Gazety No comment, novambra 2023 |
|
|
| Gazety Bôjy, 5 oktobra 2023 |
|
|
| Gamtsoa nahazo ny laharana
faharoa tamin'ny fifaninanana nokarakarain'ny Voninavoko |
|
|
| Hira nahazo ny laharana
faharoa tamin'ny fifaninanana nokarakarain'ny Voninavoko |
|
|
| Gazety Inona no Vaovao ? 16 aogositra, 2023 |
|
|
| Gamtsoa |
|
|
| Sori-dalan-kiasana avy
amin'ny deparmanta misahana ny Lamin'asa sy ny Rafitra Manohana ny
Fampianarana momba ny hetsika hataon'i Gamtsoa amin'ireo
sekolim-panjakana. |
|
|
| Sora-tanan'i Gamtsoa.
Fangatahan-dalana hanao hetsika any amin'ny sekolim-panjakana. |
|
|
| Valin'ny fangatahany lalana
hanao hetsika any amin'ireo sekolim-panjakana. |
LOHARANO
NANOVOZAN-KEVITRA
- Aina Zo Raberanto. (2023). Gamtsoa. No Comment. Novambra 2023
- Akademia Malagasy. (2005). Rakibolana Rakipahalalana
- Ando Harinjaka. (2023). Habaky ny Kanto. Infos Culture Media, 104.8 FM
- Gamtsoa Lova Mateza. Pejy Facebook. Tsikaritra ao amin'ny Gamtsoa Lova Mateza
- Fy. (2023), "Taranak'i Gamtsoa (2023). Hanangana Mozea sy handrakitra ho boky ny tsanganasany". Gazetiko. 22 aogositra 2023
- Rabenilaina R. B., Morin J-Y (s dir.). (2015). Vitasoa Dictionnaire Français - Malgache
- Rajemisa-Raolison R. (1985). Rakibolana malagasy
- Ramanantsoa Harline zanany. Horonantsary fijoroana vavolombelona momba ny tsiaro azy
- Riso Lalason. (2023). Bôjy, 5 oktobra 2023
- Zoelson R. (2023) "Haisoratra sy hira. Hahatsiaro an'i Gamtsoa ireo taranany". Inona no Vaovao, 16 aogositra 2023
____________
- Fihaonana mivantana tamin’i Lalaina Hanitriniala Rakotoarivelo, zafikeliny, tamin’ny 04 oktobra 2023
____________
Sary : Magie Gam
- Aina Zo Raberanto. (2023). Gamtsoa. No Comment. Novambra 2023
- Akademia Malagasy. (2005). Rakibolana Rakipahalalana
- Ando Harinjaka. (2023). Habaky ny Kanto. Infos Culture Media, 104.8 FM
- Gamtsoa Lova Mateza. Pejy Facebook. Tsikaritra ao amin'ny Gamtsoa Lova Mateza
- Fy. (2023), "Taranak'i Gamtsoa (2023). Hanangana Mozea sy handrakitra ho boky ny tsanganasany". Gazetiko. 22 aogositra 2023
- Rabenilaina R. B., Morin J-Y (s dir.). (2015). Vitasoa Dictionnaire Français - Malgache
- Rajemisa-Raolison R. (1985). Rakibolana malagasy
- Ramanantsoa Harline zanany. Horonantsary fijoroana vavolombelona momba ny tsiaro azy
- Riso Lalason. (2023). Bôjy, 5 oktobra 2023
- Zoelson R. (2023) "Haisoratra sy hira. Hahatsiaro an'i Gamtsoa ireo taranany". Inona no Vaovao, 16 aogositra 2023
____________
- Fihaonana mivantana tamin’i Lalaina Hanitriniala Rakotoarivelo, zafikeliny, tamin’ny 04 oktobra 2023
____________
Sary : Magie Gam
Date de dernière mise à jour : 15/12/2024
